Albania News Agency

Kur çmimet e ushqimeve rriten, fermat e mëdha realizojnë fitime rekord, ndërsa fermat e vogla përballen me margjina shumë të ulëta fitimi.

Të dhënat nga Rrjeti i Llogarive Bujqësore i Komisionit Evropian (FADN) dhe Eurostat tregojnë se, kur lufta në Ukrainë rriti çmimet e ushqimeve, fermerët në të gjithë kontinentin arritën fitime rekord, duke mbështetur një tendencë të gjatë të rritjes së të ardhurave mesatare që tejkalojnë inflacionin.

Megjithatë, ndërsa fermat e mëdha vazhdojnë të mbledhin shumicën e shpërblimeve, margjina shumë të ulëta fitimi në fermat e vogla kanë shtyrë disa fermerë në krizë financiare, ndërsa të tjerë kanë mbetur pa punë.

Analiza u paraqit nga një koalicion fermerësh, tregtarësh dhe ambientalistësh, mbledhur nga Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, për të propozuar një sërë masash të reja radikale për të mbështetur fermerët që përballen me vështirësi dhe për të reduktuar ndotjen. Vizion i ndarë i koalicionit kërkon ndryshime urgjente, duke përfshirë rishikimin e subvencioneve të debatueshme.

Kjo gjithashtu ndodh në një periudhë kur Europa po anon politikisht në të djathtë, disa qeveri populiste po sulmojnë rregullat e mjedisit, dhe në shumë raste fermat e vogla po mbyllen ose blihen, ndërsa të rinjtë po largohen nga zonat rurale në qytete, duke lënë pas komunitete që historiani Geert Mak i përshkruan si “më tradicionale, konservatore dhe të shqetësuara”.

Sipas të dhënave të Eurostat, numri i fermave nën 30 hektarë (75 hektarë) ka rënë me një të katërtën gjatë viteve 2010.

Deputeti austriak i Parlamentit Evropian nga Partia e Gjelbër dhe fermeri Thomas Waitz tha se rezultatet "gjejnë një jehonë të thellë" tek komunitetet që përballen me vështirësi. "Nuk është për t'u habitur që familjet fermere po shprehin gjithnjë e më shumë zhgënjimin e tyre dhe po protestojnë kundër konkurrencës së padrejtë të dominuar nga korporatat e mëdha bujqësore," thotë ai.

Rritja e të ardhurave mesatare sfidon perceptimin se bujqësia është një sektor me pagesë të ulët, që përballet me presion nga supermarketet, konsumatorët dhe rregullat e shtrenjta mjedisore.

Por prapa mirëqenies së shtuar të sektorit fshihet një pabarazi e madhe. Diferenca e të ardhurave midis fermave me madhësi ekonomike 2,000–8,000 € dhe fermave me më shumë se 500,000 € për punëtor arriti nivelet më të larta ose të dyta më të larta në vitin 2022, në varësi të metodës së llogaritjes.

Diferenca e të ardhurave, e matur me vlerën neto të shtuar për njësi të prodhimit bujqësor, është rritur nga dhjetëfish në vitin 2007 në njëzetfish në vitin 2022, ndërsa të ardhurat e familjeve fermere që përfshijnë vetëm punën pa pagesë janë rritur nga tridhjetëfish në gjashtëdhjetëfish.

Kur krahasohen fermat e vogla me kategorinë e dytë më të madhe të fermave në setin e të dhënave, pra ato me madhësi ekonomike prej 50,000–100,000 €, diferenca e të ardhurave është rritur me 43% në matjen e parë dhe me 71% në të dytën.

Këto të dhëna reflektojnë pjesërisht pabarazitë rajonale dhe metodat e mbledhjes së të dhënave për vitin 2022. Koeficienti Gini, një masë e pabarazisë së të ardhurave, tregon se pabarazia e përgjithshme në sektor ka rënë pak, ndërsa fermat më të vogla dhe më të varfra janë detyruar të rriten ose të mbyllen.

Aktivistja e Greenpeace në BE për ekosistemin, Sini Eräjää, tha se fermat e vogla po përballen me vështirësi. Një analizë e Greenpeace muajin e kaluar zbuloi se fermerët e BE janë nën presionin për të "luajtur të mëdha ose për të rënë," duke arritur në përfundime të ngjashme.

Eräjää deklaroi se politikanët duhet të përqendrohen te çështjet themelore "në vend që të fajësojnë rregullat e mjedisit".

Protestat e fermerëve në fillim të vitit pothuajse rrëzuan ligjin për rikuperimin e natyrës, dhe pasi lobistët pretenduan se agjenda mjedisore e BE-së ngarkon sektorin me një barrë të madhe, politikanët u detyruan të reduktojnë kërkesat e gjelbra për subvencionet e fermerëve.

Megjithatë, fermerët e vegjël, pavarësisht se përfaqësojnë shqetësime shumë të ndryshme, u ankuan se fermerët e mëdhenj po e paraqesin veten para politikanëve si zëri i protestave.

“Kur flasim për fermerët që protestojnë kundër krizës në bujqësi, njerëzit mendojnë për radhë burrash dhe grash që punojnë në fushë,” thotë Antonio Onorati nga Via Campesina, një shoqatë e fermerëve të vegjël.

"Por kjo ka pak të bëjë me protestat e drejtuesve të traktorëve. Në të vërtetë, burrat dhe gratë që janë përkulur mbi rreshtat, po mbledhin domate për salcën e së dielës, por ata nuk janë të përfaqësuar në Bruksel sepse shpesh janë të 'padukshëm', të paligjshëm dhe të privuar nga të drejtat."

Studimet tregojnë se familjet fermere në çerekun më të ulët të shpërndarjes së të ardhurave janë në një situatë më të keqe sesa homologët e tyre jo-fermerë, ndërsa familjet fermere në çerekun më të lartë janë në një situatë më të mirë.

Ekonomistët bujqësorë e lidhin rritjen e diferencës së të ardhurave kryesisht me zhvillimet e shpejta teknologjike, të cilat favorizojnë fermat e mëdha.

Krijn Poppe, një ekonomist bujqësor në pension dhe anëtar i Këshillit të Mjedisit dhe Infrastrukturës së Holandës, theksoi se kostot në rritje të punës që nga Lufta e Dytë Botërore kanë shtyrë fermerët të investojnë në kapital dhe të reduktojnë numrin e punëtorëve. "Kuajt u larguan, erdhën traktorët dhe makinat po bëhen gjithnjë e më të mëdha," thotë ai.

“Në vitet 1960, babai im kishte një korrëse me gjerësi 3 metra,” shtoi ai. “Nipat e mi operojnë një fermë të madhe në Gjermaninë Lindore dhe kanë makina me g jerësi 13 metra. Për të reduktuar numrin e punëtorëve nga katër në tre, atyre u nevojitet një makinë 15 metra.”

Progresi teknologjik është në qendër të një tendence afatgjatë për reduktimin e numrit të fermerëve në Evropë, ndërsa fermat e mëdha përpijnë ato të voglat dhe zëvendësojnë punëtorët me makina.

Sebastian Lakner, ekonomist bujqësor në Universitetin e Rostock, vërejti se rritja e produktivitetit në bujqësi ka tejkaluar për një kohë të gjatë industritë e tjera të vendosura, duke krijuar një "pistë teknologjike" në të cilën fermat e vogla kanë vështirësi për të mbijetuar.

“Duhet të rriteni,” thotë Lakner. “Fermat që nuk mund të përballojnë traktorët e mëdhenj dhe teknologjitë inovative, duhet të lënë punën."

Një raport i mbështetur nga Komisioni Evropian në shtator bëri thirrje për rishikimin e subvencioneve, krijimin e një "fondi për një tranzicion të drejtë" për të ndihmuar fermerët të përqafojnë praktikat e qëndrueshme dhe mbështetjen financiare të synuar për ata që kanë më shumë nevojë.

“Kemi një situatë të vështirë në bujqësi,” përfundoi Lakner, “dhe duhet të mbështesim këto ferma në një mënyrë shumë të veçantë.”