Albania News Agency

MEHMET BAYER - 08.01.2024 - HİBYA - Lufta e Çanakkales që zgjati rreth 8 muaj në det dhe në tokë përfundoi më 9 janar 1916, kur ushtarët e fundit armiq u tërhoqën nga zona e Seddülbahir. Pas evakuimit, i cilësuar nga disa si një sukses i madh, ushtria turke përjetoi një gëzim të madh në front.

Më përfundimin e evakuimit, komandanti i Ushtrisë së 5-të, Liman von Sanders, më 9 janar 1916 në orën 08:45 dërgoi një telegramë të shkurtër me numër 872 në Zyrën e Komandantit të Përkohshëm me këto informacione: "Gelibolu Peninsula është pastruar plotësisht nga armiku".

Historiani dhe shkrimtari Ahmet Yurttakal tha në një intervistë për HİBYA se njoftimi i evakuimit solli gëzim të madh në mes të forcave ushtarake që luftuan në front.

Komanda e Grupit të Jugut, pas evakuimit të Seddülbahir, dërgoi letra të urimit për trupat nën komandën e tyre, përfshirë batalionet e lidhura me Divizionin e 14-të, siç e raportoi Yurttakal: "Një oficer që shërbeu në front në Çanakkale ndau kënaqësinë e tij në këtë mënyrë: 'Nga Çanakkali raportohet tërhiqja e armikut... Për ne, ende bie shi, dhe poshtë është baltsë... Por tani ushtarët qeshin... Atdhenë po e gëzojnë.'' raportoi ai.

Yurttakal theksoi se evakuimi mbeti në kujtesën e ushtarëve dhe tha:

"Në kujtimet e tij, porosi Abidin Ege, i cili shërbeu si oficer rezervë në Batalioni 1 i Brigadës 2, përshkroi se si ushtarët gëzoheshin me ngjarjen e tërheqjes së Anafartarit dhe Ari Burnut: "Në Anafartar dhe Ari Burn, armiku u derdh në det. Në ora 8 e mbrëmjes erdhi një lajm me shpejtësi të rrufeve se armiku u derdh në det në Çanakkale. Agjencia Kombëtare na informoi se armiku është larguar përfundimisht. Tani kjo lajm i gëzoi ushtarakët në kazermat. Ushtrinë e përshëndetën me thirrjet "Jetë më të gjatë Padi Shahe" dhe "Jetë e lumtur". Po, tani kjo zonë ishte e mbushur me një frymëzim dhe lumturi të madhe, të gjithë nuk dinin se ç'të bënin nga gëzimi, një pjesë ishin me tymp të ulët, tjetra me flauta, trompete, këngë dhe himne... Të gjithë ishin në kënaqësi dhe nuk dinin se çfarë të bënin nga gëzimi".

Oficeri rezervë Abidin Ege fliste për ndotjen dhe shkatërrimin e ushtarëve anglezë nga shpata heroike turke dhe kujtoi martirët me fjalët: "Çanakkale, për anglezët dhe francezët, bëri vetëm një varr".

Në kujtimet e Zabitit të Rezervës, Münim Mustafa, i cili shërbeu në Batalioni 30, kur kurmay başkanı Rüştü Bey në Anafartalar i informoi se armiku ishte tërhequr plotësisht më 20 dhjetor, ai gëzoi shumë dhe tregoi gëzimin në emër të heronjve që kishin lënë pas, por edhe zhgënjimin për ata që nuk mundën të shohin: "... Atje kishim lënë shumë jetë, kishim varrosur heronjtë. Menjëherë raportova gjendjen me gëzim komandantit të batalionit. Ai dha urdhër për trupat". Yurttakal theksoi se Zabiti i Rezervës me prejardhje rumune, Sokrat (Incesu) Efendi, mësoi lajmin e tërheqjes së aleatëve në Uzunköprü dhe u zhgënjye që nuk mundi të shihte këtë moment: "O fshati im nuk mundi të shihte arratinën e armikut dhe mjerimin e tyre nga Çanakkale. Sikur të mund të shihnim me sytë tanë këtë braktisje të pasurisë së tyre Çanakkale në një mënyrë të pashpëtueshme nga ana e tyre... sa mirë do të ishte që edhe ne të shihnim me sytë tanë këtë mëkat të turpshëm të anglezëve në Çanakkale".