Albania News Agency

Instituti Ndërkombëtar i Kërkimeve për Paqe në Stokholm (SIPRI) njoftoi se të ardhurat e 100 prodhuesve më të mëdhenj të armëve u rritën në 679 miliardë dollarë në vitin 2024, shifra më e lartë e regjistruar ndonjëherë.

Edhe pse pjesa më e madhe e rritjes vinte nga kompanitë me seli në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara, u regjistruan rritje edhe në pjesë të tjera të botës, me përjashtim të Azisë dhe Oqeanisë, ku problemet në industrinë e armëve në Kinë çuan në një rënie të lehtë.

Prej 39 kompanive amerikane në top 100, 30 shënuan rritje të të ardhurave, përfshirë Lockheed Martin, Northrop Grumman dhe General Dynamics. Të ardhurat e tyre totale u rritën me 3,8 për qind duke arritur në 334 miliardë dollarë. Megjithatë, SIPRI vuri në dukje se “vonesat e përhapura dhe tejkalimet e buxhetit” vazhdojnë të ndikojnë në zhvillimin dhe prodhimin e programeve të mëdha të udhëhequra nga SHBA-ja, përfshirë avionin luftarak F-35.

Përveç Rusisë, 23 nga 26 kompanitë në Evropë panë rritje të të ardhurave nga armët, teksa kontinenti rriti shpenzimet e tij ushtarake. Të ardhurat e tyre të përgjithshme u rritën me 13 për qind në 151 miliardë dollarë, të mbështetura nga kërkesa e lidhur me luftën në Ukrainë dhe perceptimi i kërcënimit nga Rusia.

Fitime veçanërisht të mëdha u shënuan për kompaninë çeke Czechoslovak Group. Kjo rritje lidhet pjesërisht me një projekt të udhëhequr nga qeveria për furnizimin e predhave të artilerisë për Ukrainën. Kompania ukrainase JSC Ukrainian Defense Industry regjistroi një rritje prej 41 për qind.

Kompani europiane po investojnë në kapacitete të reja prodhimi për të përmbushur kërkesën në rritje, megjithatë studiuesja e SIPRI, Jade Guiberteau Ricard, paralajmëroi se “furnizimi me materiale mund të bëhet një sfidë gjithnjë e më serioze” dhe theksoi se ristrukturimi i zinxhirëve të furnizimit për mineralet kritike, në dritën e kufizimeve të eksportit nga Kina, mund të sjellë komplikime të tjera.

Dy kompanitë ruse në listën e SIPRI-t, Rostec dhe United Shipbuilding Corporation, pavarësisht se sanksionet kanë shkaktuar mungesë komponentësh, rritën të ardhurat nga armët me 23 për qind në gjithsej 31,2 miliardë dollarë. SIPRI vuri në dukje se kërkesa e brendshme ishte më se e mjaftueshme për të kompensuar rënien e eksportit të armëve, por mungesa e fuqisë punëtore të kualifikuar mbetet një problem.

Edhe në Lindjen e Mesme të ardhurat nga armët u rritën dhe të ardhurat e tre kompanive izraelite në renditje u rritën me 16 për qind në 16,2 miliardë dollarë. Studiuesja e SIPRI-t, Zubaida Karim, tha se reagimet ndaj veprimeve të Izraelit në Gaza në vitin 2024 “kanë ndikuar shumë pak” në interesin për armët izraelite dhe se shumë vende vazhdojnë të bëjnë porosi të reja.

Në Azi dhe Oqeani, të ardhurat ranë me 1,2 për qind në 130 miliardë dollarë, kryesisht për shkak të një rënieje prej 10 për qind në të ardhurat e tetë kompanive kineze në indeks. SIPRI theksoi se kjo ka ndodhur pasi akuzat e shumta për korrupsion në furnizimet kineze të armëve çuan vitin e kaluar në shtyrjen ose anulimin e kontratave të rëndësishme.